Szmudy (Szmude) August (1803–1839), uczestnik powstania listopadowego, emigrant, zegarmistrz.
Ur. 28 VII we wsi Miedzno niedaleko Węgrowa (woj. augustowskie).
S. wstąpił do wojska Król. Pol. i podjął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Dn. 29 V 1827, po zdaniu egzaminów praktycznych, awansował na podporucznika w 1. p. strzelców pieszych, dowodzonym przez płk. Piotra Szembeka. Po wybuchu powstania listopadowego S. walczył w r. 1831 ze swym pułkiem m.in. pod Wawrem (19–20 II), Grochowem (25 II), Ostrołęką (26 III), Bródkami (16–17 IV), Tykocinem (21 V), Bielskiem (22 V), ponownie Ostrołęką (26 V) i Mińskiem (14 VII). Dn. 6 VIII t.r. awansował do stopnia kapitana. Wyróżnił się podczas obrony Warszawy (6–7 IX), dowodząc batalionem; wg Edmunda Calliera miał wówczas stopień majora. Odznaczony 17 IX Złotym Krzyżem Virtuti Militari, przeszedł pod Brodnicą wraz z korpusem gen. Macieja Rybińskiego granicę pruską. W grupie emigrantów przybył w lutym 1832 do Francji, gdzie skierowano go do zakładu w Besançon. Związał się tam z ruchem węglarzy (karbonariuszy); między sierpniem a grudniem t.r. należał też do polskiej loży masońskiej «Wytrwałość-Nadzieja» («Persevérance-Espérance»). Na wieść o wybuchu 3 IV 1833 rewolucji we Frankfurcie nad Menem wyruszył z emigrantami z zakładu w Besançon w kierunku Niemiec. Po przekroczeniu granicy szwajcarskiej wstąpił do organizowanego przez płk. Ludwika Oborskiego Hufca Świętego i objął w nim funkcję adiutanta dowódcy 2. baonu płk. Jakuba Antoniniego. Po szybkim stłumieniu 7 IV t.r. rewolucji frankfurckiej S. i inni jej uczestnicy zostali internowani w Szwajcarii.
W styczniu 1834 wziął S. udział w wyprawie do Sabaudii, organizowanej przez Młodą Europę i G. Mazziniego dla obalenia tam monarchii; po jednodniowych walkach przedsięwzięcie zakończyło się 1 II t.r. niepowodzeniem. Uniknąwszy represji szwajcarskich, zamieszkał w Courtelary w kantonie berneńskim. T.r. był jednym z sygnatariuszy Aktu skierowanego przeciw Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu. Od 8 XI 1837 należał do Tow. Demokratycznego Polskiego. Pracował jako zegarmistrz, wyrabiając kółka cylindryczne do zegarków; był jednym z założycieli Tow. Zegarmistrzów Polskich w Szwajcarii. Chory na gruźlicę, zmarł 17 V 1839 w Courtelary, został pochowany na tamtejszym cmentarzu. Staraniem miejscowego prefekta pogrzeb miał charakter wojskowy; honory oddał oddział milicji szwajcarskiej.
Brak informacji o rodzinie S-ego.
Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; – Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837, W.–Ł. 1986; Hass, Wolnomularze; Leśniewski C., L’emigration polonaise en Suisse 1832–1850/51, w: Pologne–Suisse, Lw.–W. 1938; – Bartkowski J., Wspomnienia z powstania 1831 roku i pierwszych lat emigracji, Oprac. E. Sawrymowicz, Kr. 1967; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, Wyd. K. Kozłowski, P. 1887; Patelski J., Wspomnienia wojskowe z lat 1823–1831, Wyd. B. Gembarzewski, Wil. 1921; Rocznik wojskowy Królestwa Polskiego 1827–1830, W.; – „Demokrata Pol.” T. 2: 1839 s. 136; „Gaz. Warsz.” 1827 nr 151 s. 1528; „Młoda Polska” T. 2: 1839 nr 17; – B. Czart.: rkp. 5351 t. 1.
Janusz Pezda